Wpływy środowiska rówieśniczego i rodzinnego a nadużywanie alkoholu przez dzieci i młodzież.

Badania w ramach programów profilaktycznych dzieci i młodzieży wskazują na coraz niższy wiek inicjacji alkoholowej w naszym kraju. Powiększa się także liczebność grupy gimnazjalistów i licealistów która deklaruje zwiększenie częstotliwości i ilość spożywanego alkoholu.

Gdy nasze dziecko popada w uzależnienie a przez to w liczne kłopoty jako rodzice obwiniamy siebie lub innych za taki stan rzeczy. Bardzo ważnym czynnikiem w rozwoju młodego człowieka jest wpływy środowiska rówieśniczego i rodzinnego. Poniżej przedstawię kilka najważniejszych czynników chroniących i ryzyka w profilaktyce zapobiegania problemom alkoholowym. Znajomość czynników chroniących a przede wszystkim wprowadzenie tej wiedzy w życie może w znaczący sposób zmniejszyć pokusę sięgania po substancje psychoaktywne.

Wpływy środowiska rówieśniczego

Czynniki chroniące

Negatywny stosunek kolegów/koleżanek do używania narkotyków.

Wsparcie przyjaciół.

Czynniki ryzyka

Przebywanie w środowisku młodzieżowym, w którym używało się narkotyków.

Picie alkoholu (piwa lub wina) przez bliskich kolegów/koleżanki.

Wpływy środowiska rodzinnego

Czynniki chroniące

Rozmowy z rodzicami o wydarzeniach dnia codziennego.

– Jak często w ciągu zwykłego tygodnia wspólnie z mamą lub tatą rozmawiacie o wydarzeniach dnia codziennego?

Monitorowanie przez rodziców czasu spędzanego przez nastoletnie dziecko wieczorem poza domem.

– Gdy wychodzę wieczorem moi rodzice wiedzą, gdzie jestem?

Wsparcie emocjonalne mamy.

– Mogę liczyć na wsparcie emocjonalne mojej mamy?

Dobry kontakt z tatą.

– Mojemu tacie sprawia przyjemność słuchanie tego, co mam do powiedzenia?

Czas spędzany z mamą.

– W przeciętnym tygodniu jak wiele czasu spędzasz wspólnie ze swoją mamą (lub osobą, którą traktujesz jako mamę), robiąc coś z nią razem (np. pomagając w pracach domowych, rozmawiając, wspólnie oglądając TV)?

Czas spędzany z tatą.

– W przeciętnym tygodniu jak wiele czasu spędzasz wspólnie ze swoim tatą (lub osobą, którą traktujesz jako tatę), robiąc coś z nim razem (np. pomagając w pracach domowych, rozmawiając, wspólnie oglądając TV)?

Dobry kontakt ze starszym rodzeństwem.

– Jak często Ty i Twój starszy brat (starsza siostra) robicie coś wspólnie dla przyjemności?

Czynniki ryzyka

Upijanie się przez starsze rodzeństwo.

– Czy twój starszy brat lub starsza siostra upija się?

Konflikty wśród domowników.

– Jak często członkowie Twojej rodziny tracą panowanie nad sobą?

Przemoc fizyczna wśród domowników

– Jak często ktoś w złości uderzy kogoś innego w rodzinie (nie włączając takich zdarzeń między Tobą a rodzeństwem)?

Konflikty związane z piciem alkoholu przez rodziców.

– Czy w Twoim domu zdarzają się konflikty związane z piciem alkoholu przez któregoś z rodziców?

Rodzina niepełna lub zrekonstruowana.

– Z kim głównie mieszkasz?

Wpływy środowiska szkolnego i środowiska zamieszkania.

Czynniki chroniące

Pozytywny stosunek do nauczycieli.

– Lubię nauczycieli, którzy uczą mnie w tym roku?

Pozytywny stosunek do szkoły.

– Lubię szkołę?

Kontrola sąsiadów lub innych dorosłych osób z miejsca zamieszkania.

– Gdybym robił coś złego i zauważyłby to sąsiad lub inny dorosły z mojego sąsiedztwa, prawdopodobnie powiedziałby o tym moim rodzicom?

Czynniki ryzyka

Doświadczanie przemocy na terenie szkoły bądź w jej pobliżu.

– Od początku roku szkolnego, jak często osobiście doświadczałeś przemocy

Upijanie się przez znajomych dorosłych z miejsca zamieszkania.– Ile znasz dorosłych osób – nie wliczając Twoich rodziców lub innych dorosłych, z którymi mieszkasz – którzy upijają się przynajmniej raz w tygodniu?

Częste spędzanie czasu poza domem.

– Ile przeciętnie godzin dziennie poświęcasz na spędzanie

czasu poza domem (na podwórku, osiedlu, na mieście)?

Udział w dodatkowych znaczących zajęciach/zainteresowaniach.

Czynniki chroniące

Dodatkowe zajęcia i konstruktywne zainteresowania.

Czym zajmujesz się po lekcjach? (nauka języka obcego, spotkania grup zainteresowań, korepetycje, gra na instrumencie, czytanie dla przyjemności, kolekcjonowanie czegoś zajęcia pozalekcyjne w szkole)

Posiadanie mentora, czyli dorosłej osoby (z rodziny lub spoza rodziny), która wspiera w trudnych sytuacjach życiowych.

Nie wliczając Twoich rodziców, czy jest w Twoim życiu osoba dorosła (z rodziny lub spoza rodziny), która wspiera Cię w różnych sytuacjach życiowych? Chodzi o kogoś, do kogo zwracałeś i zwracasz się o pomoc i radę, gdy tego potrzebujesz?

Indywidualne czynniki chroniące i czynniki ryzyka.

Czynniki chroniące

Przekonanie, że nauka pomaga w osiąganiu celów życiowych.

– Nauka w szkole pomoże mi osiągnąć moje cele życiowe.

Odrabianie lekcji.

– Ile przeciętnie godzin dziennie poświęcasz na odrabianie lekcji?

Subiektywne normy przeciwne piciu alkoholu

– Czy Twoim zdaniem wolno Ci pić napoje alkoholowe (np. piwo)?

Czynniki ryzyka

Przekonania akceptujące przemoc.

– Bicie się jest w porządku?

Narażanie swojego bezpieczeństwa dla ekscytujących przeżyć.

– Jak często narażałeś swoje bezpieczeństwo będąc wieczorem poza domem, bo Cię to podniecało?

Częste granie w gry komputerowe.

– Ile przeciętnie godzin dziennie poświęcasz na gry komputerowe?

Wczesny wiek inicjacji papierosowej.

– Kiedy (jeśli w ogóle) zdarzyło Ci się wypalić pierwszego w życiu papierosa?

Wczesny wiek inicjacji alkoholowej.

– Kiedy (jeśli w ogóle) zdarzyło Ci się po raz pierwszy wypić napój alkoholowy (więcej niż kilka łyków jakiegoś alkoholu)?

Stan psychiczny.

Czynniki chroniące

Dobre samopoczucie.

„Jestem szczęśliwy – Jestem nieszczęśliwy”

Czynniki ryzyka

Doświadczanie problemów psychicznych, tj. złego samopoczucia, przygnębienia, zestresowania. Ile dni w ciągu ostatniego miesiąca czułeś się przygnębiony?